W dniu 28 marca 2024r. Ministra Rodziny, Prawcy i Polityki Społecznej- Agnieszka Dziemianowicz – Bąk, przesłała projekt wym. ustawy sekretarzowi Rady Ministrów.
https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12380700/katalog/13030350#13030350
W piśmie przewodnim czytamy|: Przedmiotowy projekt ustawy ma na celu wdrożenie do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (Dz. Urz. UE L 305
z 26.11.2019, str. 17 oraz Dz. Urz. UE L 347 z 20.10.2020, str. 1), zwanej dalej „dyrektywą 2019/1937”, której termin wdrożenia upłynął w dniu 17 grudnia 2021 r.
Jedynie w stosunku do podmiotów prawnych w sektorze prywatnym zatrudniających od 50 do 249 pracowników, państwa członkowskie powinny wprowadzić przepisy niezbędne do wypełnienia obowiązku ustanowienia wewnętrznych kanałów dokonywania zgłoszeń do dnia 17 grudnia 2023 r.
Pilny charakter projektu jest zatem związany z upływem terminów wdrożenia dyrektywy 2019/1937 oraz toczącym się przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej postępowaniem przeciwko Polsce. W skardze Komisja Europejska wnosi bowiem
o nakazanie Rzeczypospolitej Polskiej zapłaty na rzecz Komisji kwoty ryczałtu odpowiadającej wyższej z dwóch następujących kwot:
- kwoty dziennej wynoszącej 13 700 EUR pomnożonej poprzez liczbę dni, które upłynęły od dnia przypadającego po dniu upływu terminu na dokonanie transpozycji wyznaczonego przedmiotowej dyrektywie do dnia wyeliminowania uchybienia, lub
– w razie braku wyeliminowania uchybienia – do dnia wydania wyroku w niniejszej sprawie, - minimalnej kwoty ryczałtowej w wysokości 3 836 000 EUR.
Ponadto, z uwagi upływający w dniu 17 grudnia 2023 r. termin na wdrożenie odstępstwa określonego w art. 26 ust. 2 dyrektywy (obowiązek ustanowienia wewnętrznych kanałów zgłoszeń w podmiotach prywatnych zatrudniających od 50 do 249 pracowników) i brak odpowiedniego zakomunikowania Komisji Europejskiej w jaki sposób zostało ono dokonane, w dniu 24 stycznia br. KE przekazała Polsce zarzuty formalne.
Dodatkowo pragnę wyjaśnić, iż projekt ustawy, poprzednio procedowany pod numerem UC101, przeszedł większość etapów procedury legislacyjnej w poprzedniej kadencji Rządu, tj. był przedmiotem uzgodnień międzyresortowych, opiniowania przez partnerów społecznych oraz konsultacji publicznych, był kierowany do Rady Dialogu Społecznego (która nie wyraziła opinii do projektu). Został przyjęty przez Komitet do Spraw Europejskich. Upoważniony przez Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego Zespół do Spraw Administracji Publicznej i Bezpieczeństwa Obywateli wydał do projektu opinię pozytywną, wiążąca z zastrzeżeniem Unii Metropolii Polskich. Projekt ustawy został też przyjęty przez Stały Komitet Rady Ministrów. Natomiast Rządowe Centrum Legislacji poinformowało, że rozpatrzenie przedmiotowego projektu przez komisję prawniczą nie jest celowe. W dniu
29 sierpnia 2023 r. br. projekt został przekazany do potwierdzenia przez SKRM.
Na tym zakończyły się prace legislacyjne nad projektem ustawy UC 101.
Zmodyfikowany w nowej kadencji Rządu projekt ustawy uzyskał wpis do wykazu prac programowych i legislacyjnych Rady Ministrów pod numerem UC 1 i został skierowany bezpośrednio pod obrady Stałego Komitetu Rady Ministrów z prośbą o pilne rozpatrzenie
w trybie odrębnym, tj. z pominięciem etapu uzgodnień, opiniowania i konsultacji publicznych oraz rozpatrzenia przez Komitet do Spraw Europejskich.
Komitet omówił projekt ustawy i zalecił przeprowadzenie spotkania mającego na celu rozstrzygnięcie zgłoszonych do projektu ustawy uwag. Przedmiotowe spotkania odbyły się w dniach 1 lutego oraz 7 lutego br.
Dodatkowo w dniach 24 stycznia i 16 lutego br. odbyły się spotkania z autorami alternatywnego społecznego projektu ustawy o ochronie sygnalistów, przygotowanego przez Fundację im. Stefana Batorego we współpracy z Helsińską Fundacją Praw Człowieka, Fundacją Instytut Spraw Publicznych, Fundacją Akademia Antykorupcyjna, Stowarzyszeniem Sieć Obywatelska Watchdog Polska i Związkiem Zawodowym Solidarność ’80. Podczas spotkań zaprezentowano projekt i uzgodniono wprowadzenie do rządowego projektu ustawy niektórych propozycji zawartych w projekcie społecznym.
W dniu 28 lutego br. zmieniony projekt ustawy został skierowany do ponownego rozpatrzenia przez Stały Komitet Rady Ministrów. Na posiedzeniu w dniu 14 marca br. Komitet omówił projekt ustawy zalecając, m.in. przeprowadzenie spotkania roboczego w dniu 19 marca 2024 r. z udziałem Ministrów zgłaszających uwagi oraz Rzecznika Praw Obywatelskich, celem ostatecznego wyjaśnienia zgłoszonych uwag.
W wyniku ustaleń podjętych podczas ww. spotkania roboczego, przygotowano i przekazano do Przewodniczącego SKRM propozycję autopoprawki do projektu uwzględniającej ustalenia ww. spotkania roboczego.
W dniu 21 marca br. Stały Komitet Rady Ministrów po rozstrzygnięciu zgłoszonych uwag, przyjął projekt ustawy wraz z autopoprawką i rekomendował go Radzie Ministrów.
W przedłożonej do rozpatrzenia przez Radę Ministrów wersji projektu ustawy została wprowadzona zmiana polegająca na przywróceniu objęcia zakresem przedmiotowym ustawy dziedziny korupcji (art. 3 ust. 1 projektu ustawy). Przedmiotowa modyfikacja jest wynikiem uzgodnienia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z Ministrem Sprawiedliwości, wskutek którego Minister Sprawiedliwości wycofał uwagę, zgłoszoną
w ramach opiniowania projektu przez Stały Komitet Rady Ministrów, dotyczącą konieczności usunięcia dziedziny korupcji z zakresu przedmiotowego ustawy. Z uwagi na doniosłość tej problematyki, decyzją obu Ministrów, do ostatecznej wersji projektu ustawy została ponownie wprowadzona problematyka korupcji. Projekt ustawy w wersji uwzględniającej powyższe ustalenia został na roboczo skonsultowany z Ministrem Sprawiedliwości – dalszych uwag nie zgłoszono.
Minister właściwy do spraw członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej przekazał opinię o zgodności projektu ustawy z prawem Unii Europejskiej.
Projekt ustawy został także na roboczo skonsultowany z Rządowym Centrum Legislacji. Do projektu ustawy wprowadzono zmiany o charakterze redakcyjnym zaproponowane przez Rządowe Centrum Legislacji.
Proponuje się, aby ustawa weszła w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia. Natomiast przepisy dotyczące zgłoszeń zewnętrznych (tj. art. 25 ust. 1 pkt 8 oraz rozdział 4 projektu ustawy) wejdą w życie w terminie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia.
Z uwagi na upływ terminu transpozycji dyrektywy 2019/1937, przyjęte rozwiązanie jest optymalną propozycją zapewniającą niezbędny dla podmiotów publicznych i prywatnych oraz organów publicznych okres na przygotowanie się do wdrożenia obowiązków nałożonych projektowaną ustawą.
