W wyniku ustaleń podjętych podczas ww. spotkania roboczego w dniu 21 marca br. do projektu ustawy wprowadzono zmiany dotyczące:
- art. 3 ust. 1 – usunięto z zakresu przedmiotowego projektu ustawy dziedziny: handel ludźmi oraz korupcję, natomiast w zakresie dziedziny wolności i praw człowieka
i obywatela przesunięto ten punkt na koniec katalogu dziedzin (obecnie jako pkt 17)
i doprecyzowano, iż są to „konstytucyjne wolności i prawa człowieka i obywatela – występujące w stosunkach jednostki z organami władzy publicznej i niezwiązane
z dziedzinami wskazanymi w pkt 1-16.”
„Art. 3. 1. Naruszeniem prawa jest działanie lub zaniechanie niezgodne z prawem lub mające na celu obejście prawa dotyczące:
1) prawa pracy;
2) zamówień publicznych;
3) usług, produktów i rynków finansowych;
4) przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu;
5) bezpieczeństwa produktów i ich zgodności z wymogami;
6) bezpieczeństwa transportu;
7) ochrony środowiska;
8) ochrony radiologicznej i bezpieczeństwa jądrowego;
9) bezpieczeństwa żywności i pasz;
10) zdrowia i dobrostanu zwierząt;
11) zdrowia publicznego;
12) ochrony konsumentów;
13) ochrony prywatności i danych osobowych;
14) bezpieczeństwa sieci i systemów teleinformatycznych;
15) interesów finansowych Skarbu Państwa Rzeczypospolitej Polskiej, jednostki samorządu terytorialnego oraz Unii Europejskiej;
16) rynku wewnętrznego Unii Europejskiej, w tym publicznoprawnych zasad konkurencji i pomocy państwa oraz opodatkowania osób prawnych;
17) konstytucyjnych wolności i praw człowieka i obywatela – występujące w stosunkach jednostki z organami władzy publicznej i niezwiązane z dziedzinami wskazanymi w pkt 1-16.”;
- art. 4 ust. 1 – wprowadzonodo zakresu podmiotowego ustawy (przykładowego katalogu potencjalnych sygnalistów) prokurenta (jako pkt 5).
„Art. 4. 1. Sygnalistą jest osoba fizyczna, która zgłasza lub ujawnia publicznie informację o naruszeniu prawa uzyskaną w kontekście związanym z pracą, w tym:
1) pracownik;
2) pracownik tymczasowy;
3) osoba świadcząca pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, w tym na podstawie umowy cywilnoprawnej;
4) przedsiębiorca;
5) prokurent;
6) akcjonariusz lub wspólnik;
7) członek organu osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej;
8) osoba świadcząca pracę pod nadzorem i kierownictwem wykonawcy, podwykonawcy lub dostawcy, w tym na podstawie umowy cywilnoprawnej;
9) stażysta;
10) wolontariusz;
11) praktykant;
12) funkcjonariusz w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r.
o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2023 r. poz. 1280, 1429
i 1834);
13) żołnierz w rozumieniu art. 2 pkt 39 ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (Dz. U. poz. 2305 oraz z 2023 r. poz. 347, 641, 1615, 1834 i 1872).”;
- art. 5 – w związku z propozycją przekazaną przez Ministra – Członka Rady Ministrów, koordynatora Służb Specjalnychwprowadzono nowe ust. 3 – 4 zgodnie z którymi:
„3. Przepisów rozdziału 4 i 5 nie stosuje się do naruszeń prawa związanych
z działalnością mającą na celu zapewnienie bezpieczeństwa narodowego, związanych
z realizacją ustawowych zadań przez służby specjalne, o których mowa w art. 11 ustawy z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (Dz. U. z 2023 r. poz. 1136, 1834 i 1860).
4. W przypadku naruszeń prawa dotyczących szefa służby specjalnej, o której mowa
w art. 11 ustawy z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu, przepisy rozdziału 4 stosuje się.
5. W przypadku zgłoszenia zewnętrznego związanego z inną niż określona w ust. 3 działalnością służby specjalnej lub dotyczącego naruszenia prawa, o którym mowa
w ust. 4, organem publicznym właściwym do przyjęcia zgłoszenia zewnętrznego oraz realizacji zadań, o których mowa w rozdziale 4, jest Prezes Rady Ministrów albo Minister – Koordynator Służb Specjalnych, w przypadku jego powołania.”;
- art. 7 – usunięto jako nadmiarową regulację zawartą w dotychczasowym ust. 4, zgodnie z którą „W przypadku gdy informacja o naruszeniu prawa została anonimowo zgłoszona a podmiot prawny, Rzecznik Praw Obywatelskich albo organ publiczny nie przyjmują takich zgłoszeń, nie stosuje się przepisów ustawy”;
- art. 14 – obniżono wysokość odszkodowania przysługującego sygnaliście wobec którego dopuszczono się działań odwetowych – z dwunastokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku, ogłaszanego do celów emerytalnych w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego – na jednokrotność takiego wynagrodzenia;
„Art. 14. Sygnalista, wobec którego dopuszczono się działań odwetowych ma prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie
w gospodarce narodowej w poprzednim roku, ogłaszane do celów emerytalnych
w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, lub prawo do zadośćuczynienia.”;
- art. 15 – doprecyzowano zadośćuczynienie przysługujące osobie, która poniosła szkodę z powodu świadomego zgłoszenia lub ujawnienia publicznego nieprawdziwych informacji przez sygnalistę, wprowadzając dookreślenie, iż jest to zadośćuczynienie „za naruszenie dóbr osobistych”.
Brzmienie przepisu projektu:
„Art. 15. Osoba, która poniosła szkodę z powodu świadomego zgłoszenia lub ujawnienia publicznego nieprawdziwych informacji przez sygnalistę, ma prawo do odszkodowania lub zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych od sygnalisty, który dokonał takiego zgłoszenia lub ujawnienia publicznego.”;
- art. 31 ust. 1 pkt 3 – wprowadzono doprecyzowanie, iż Rzecznik Praw Obywatelskich „rozpatruje zgłoszenia zewnętrzne – w przypadku gdy zgłoszenie dotyczy naruszenia prawa w dziedzinie wskazanej w art. 3 ust. 1 pkt 17 i żaden inny organ publiczny nie jest właściwy do podjęcia działań następczych;”
„Art. 31. 1. Rzecznik Praw Obywatelskich:
1) ustala procedurę przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych, która określa
w szczególności tryb postępowania z informacjami o naruszeniach prawa zgłoszonymi anonimowo;
2) przyjmuje zgłoszenia zewnętrzne o naruszeniach prawa w dziedzinach wskazanych w art. 3 ust. 1 pkt 1–16, dokonuje ich wstępnej weryfikacji i przekazuje je organowi publicznemu właściwemu do podjęcia działań następczych;
4) zapewnia powszechny dostęp do informacji na temat praw i środków ochrony prawnej sygnalistów oraz osób, o których mowa w art. 21, przed działaniami odwetowymi oraz praw osób, których dotyczy zgłoszenie zewnętrzne, w szczególności przez zamieszczanie tych informacji na swojej stronie Biuletynu Informacji Publicznej;
5) udziela sygnalistom, osobom, o których mowa w art. 21, oraz osobom, których dotyczy zgłoszenie zewnętrzne, porad w zakresie, o którym mowa w pkt 4;
6) udziela sygnalistom oraz osobom, o których mowa w art. 21, informacji o organach, które w zakresie realizowanych zadań mogą podjąć działania służące ochronie sygnalistów przed działaniami odwetowymi, oraz – w odpowiednich przypadkach – wsparcia w kontaktach z takimi organami, w szczególności przez poinformowanie właściwych organów o dostrzeżonej konieczności objęcia sygnalisty ochroną.”;
- art. 31 ust. 2 – wprowadzono regulację, zgodnie z którą:
„2. Rozpatrywanie zgłoszeń zewnętrznych przez Rzecznika Praw Obywatelskich obejmuje wyłącznie czynności określone w art. 11, art. 12 oraz art. 13 ust. 1 oraz ust. 2 i 3 ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich.”;
- art. 34 ust. 4 – zmodyfikowano regulację dotyczącą rozstrzygania ewentualnego sporu kompetencyjnego miedzy organami publicznymi. Dotychczasowa regulacja zgodnie
z którą to Rzecznik Praw Obywatelskich był właściwy do rozstrzygania takiego sporu zastąpiono propozycją przepisu, zgodnie z którym:
„4. W przypadku gdy przepisy odrębne nie pozwolą ustalić organu właściwego do rozstrzygnięcia sporu między organami publicznymi o właściwość, w zakresie rozpatrzenia zgłoszenia zewnętrznego lub podjęcia działań następczych, stosuje się odpowiednio art. 22 i 23 – Kodeksu postępowania administracyjnego.”;
- art. 42 – zamieniono sformułowanie „środki komunikacji” na „kanały komunikacji” oraz dodano nową regulację jako ust. 2, zgodnie z którą: „Kanały komunikacji wykorzystywane przez Rzecznika Praw Obywatelskich oraz organ publicznych do innych celów niż przyjmowanie zgłoszeń zewnętrznych, mogą zostać wykorzystane także na potrzeby przyjmowania takich zgłoszeń, o ile spełniają warunki określone
w ust. 1.”
„Art. 42. 1. Kanały komunikacji przyjęte przez Rzecznika Praw Obywatelskich oraz organ publiczny na potrzeby przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych:
1) są niezależne od kanałów komunikacji wykorzystywanych w ramach zwykłej działalności tych organów;
2) zapewniają kompletność, poufność i integralność danych, w tym ich zabezpieczenie przed dostępem osób nieupoważnionych;
3) pozwalają na przechowywanie informacji w sposób trwały w celu umożliwienia prowadzenia dalszego postępowania wyjaśniającego.
2. Kanały komunikacji wykorzystywane przez Rzecznika Praw Obywatelskich oraz organ publiczny do innych celów niż przyjmowanie zgłoszeń zewnętrznych, mogą zostać wykorzystane także na potrzeby przyjmowania takich zgłoszeń, o ile spełniają warunki określone w ust. 1.”;
- art. 53 – przeformułowano redakcję przepisu poprzez wskazanie, iż:
„Art. 53. Przepisów art. 51 i art. 52 nie stosuje się, jeżeli przekazanie informacji
o naruszeniu prawa następuje bezpośrednio do prasy i stosuje się ustawę z dnia 26 stycznia 1984 r. – Prawo prasowe.”;
- art. 64 – dodano do przepisów projektowanej ustawy, które mają wejść w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia, obok rozdziału 4, także art. 25 ust. 1 pkt 8.
Brzmienie przepisu projektu:
„Art. 64. Ustawa wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem art. 25 ust. 1 pkt 8 oraz przepisów rozdziału 4, które wchodzą w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia.”.
Dodatkowo do projektu ustawy zostały wprowadzone zmiany o charakterze redakcyjnym, zaproponowane na roboczo przez Ministerstwo Cyfryzacji, dotyczące:
- art. 26 ust. 2 – w którym sformułowanie „za pośrednictwem innych systemów komunikacji głosowej” zastąpiono zwrotem „za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną”;
- w art. 48 ust. 1 pkt 1 – w którym wyrazy „formularz internetowy” zastąpiono sformułowaniem „formularz elektroniczny w rozumieniu art. 3 pkt 25 ustawy
o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne”.
Projekt ustawy został także na roboczo skonsultowany z Rządowym Centrum Legislacji.
Do projektu ustawy wprowadzono zmiany o charakterze redakcyjnym zaproponowane przez Rządowe Centrum Legislacji.
