W trakcie bezpośrednich spotkań, oraz drogą elektroniczną, otrzymujemy wiele pytań związanych z obowiązkami podmiotów prawnych, po wejściu w życiu krajowej regulacji o ochronie sygnalistów – osób zgłaszających naruszenia prawa w konteście związanym z pracą.
W celu wsparcia osób decyzyjnych w organizacjach, w dniu dzisiejszym rozpoczynamy publikację cyklu artykułów w których postaramy się odpowiedzieć na najczęściej powtarzające się pytania. Zastrzegamy, że opowiedzi są oparte na zapisach projektu ustawy o ochronie sygnalistów z dnia 27 marca 2024 roku, który będzie procedowany w Sejmie RP. Odpowiedzi udziela ekspert DG. W przypadku kwestii skomplikowanych, opowiedzi są konsultowane z naszym partnerem wiodącym: Kancelarią Prawną A. Oszczęda -Ł. Sowa https://www.oszczeda.pl/.
Zapraszamy do lektury i informowania o wątpliwościach na adres: sygnalista@detectio.pl
- W którym momencie przyznawana jest ochrona sygnaliście? Moment dokonania zgłoszenia, lub ujawnienia publicznego, jest momentem przyznania ochrony. Nie jest istotna chwila przyjęcia zgłoszenia przez podmiot prawny. Jest to podyktowane tym, że z chwilą dokonania zgłoszenia sygnalista jest narażony ny na działania odwetowe.
- Progiem ilościowym zatrudnionych, zobowiązującym przedsiębiorcę do realizacji obowiązków prawnych jest 50 osób. Czy chodzi o zatrudninych na umowę o pracę? Nie. Ustawodawca ( zgodnie zresztą z Dyrektywą 2019/1937) ma na myśli osoby wykonujące lub świadczące pracę. Będą to osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, ale także ci którzy współpracują z naszą organizacją na innej podstawie prawnej, np. umowie cywilno-prawnej, umowie o dzieło, pracownicy tymczasowi. Przy tej okazji warto wspomnieć, że próg 50 pracowników, nie znajdzie zastosowania do podmiotów objętych zakresem stosowania aktów Unii (wymienionych w części IB i II załącznika do wspomnianej Dyrektywy). Ostatni zapis dotyczy uslug, produktów i rynków finansowych, oraz zapobieganiu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Z praktycznego punktu widzenia, warto w tym miejscu przypomnieć, że instytucjami ( podmiotami ) obowiązanymi do realizacji ( albo zmodernizowania procedur – jeżeli prowadzą je na podstawie ustawy AML) będą m.in: doradcy podatkowi w zakresie, w jakim świadczą na rzecz klienta pomoc prawną lub czynności doradztwa podatkowego, podmioty prowadzące działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, pośrednicy w obrocie nieruchomościami. Ta grupa podmiotów musi realizować obowiązki prawne wynikające z ustawy o ochonie sygnalistów bez względu na ilość zatrudnianych lub współpracujących zarobkowo osób.
- Czy będę musiał przyjmować zgłoszenia anonimowe? Nie. Zarówno w Dyrektywie 2019/1937 jak i w projekcie ustawy krajowej, pozostawiono podmiotowi obowiązanemu decyzję czy będzie akceptował zgłoszenia anonimowe. Oczywiście musi to zostać doprecyzowane w ustalonych w organizacji procedurach.
- Czy sygnalista może z pominięciem innych kanałów, dokonać w pierwszej kolejności ujawnienia publicznego? To zagadnienie wymaga, szerszego omówienia. W przypadku zgłoszenia wewnętrznego i zewnętrznego zarówno Dyrektywa jak i projekt regulacji krajowej nie określają wzajemnego pierwszeństwa korzystania z tych trybów. To sygnalista decyzuje z którego z nich skorzysta w pierwszej kolejności- zgłaszajacy może wybrać kanał wewnętrzny a w przypadku braku reakcji na zgłoszenie, skorzystać z kanału zewnętrznego. Może też, uważając, że kanał wewnętrzny jest niewłaściwy ( np. stwarza zagrożenie działaniami odwetowymi ) wybrać jako pierwszy kanał zewnętrzny.W przypadku ujawnienia publicznego i wyboru tego trybu jako pierwszego, sekwencja ta ma znaczenie dla uzyskania ochrony. Ujawnienie publiczne będzie się wiązało z ochroną, gdy zgłaszający dokona w pierwszej kolejności zgłoszenia wewnętrznego i zewnętrznego, lub od razu zewnętrznego, lecz nie nastąpi jakakolwiek reakcja właściwych podmiotów prawnych. Warto wyjaśnić co oznacza brak odpowiednich działań przez podmiot. Może to być sytuacja w której w przewidzianym terminie sygnalista nie otrzymał informacji zwrotnej lub przeciwdziałania naruszeniu, np. informacja o naruszeniu nie została odpowiednio oceniona lub nie podjeto w ogóle działań następczych. Jeżeli osoba zgłaszająca pominie kanał wewnętrzny i zewnętrzny, ujawniając piblicznie naruszenie prawa w kontekście związanym z pracą, nie uzyska ochrony. Ustawodawca przewidział jednak wyjątek. Wymóg wcześniejszego zgłoszenia wewnętrznego lub zewnętrznego nie musi być zachowany, kiedy zgłaszający ma uzasadnione podstawy, aby sądzić, że naruszenie może stanowić bezpośrednie lub oczywiste zagrożenie dla interesu publicznego ( sytuacja wyjątowa lub ryzyko wystąpienia nieodwracalnej szkody). Dotyczy to także sytuacji, jeżeli w przypadku zgłoszenia zewnętrznego, autorowi takiego zgłoszenia będą groziły działania odwetowe, lub istnieje niewielkie prawopodobieństwo przeciwdziałania naruszeniu z uwagi na okoliczności sprawy, możliwość zniszczenia dowodów lub istnienia zmowy pomiędzy organem a sprawcą naruszenia. także wtedy, gdy sygnalista ma uzasadnione przypuszczenia o ” udziale osób związanych z organem” w naruszeniu. Kwestia sekwencji trybów z całą pewnością będzie jeszcze tematem naszych rozważań.
- Czy zgłoszenie do prasy jest ujawnieniem publicznym? Nie. Przepisów ochronie sygnalistów, nie stosuje się w przypadku, gdy osoba ujawnia informacje bezpośrednio do prasy. Zgłoszenie takie nie jest ujawnieniem. W takim przypadku zastosowanie znajdą przepisu ustawy Prawo prasowe, m.in. art 15- określający tajemnicę dziennikarską.Podsumowując: osoba informująca prasę będzie podlegała ochronie wyłącznie na podstawie prawa prasowego.
DETECTIO GROUP Pozyskiwanie i Ochrona Informacji NIP: 8791276291, jest wpisane do Rejestru Instytucji Szkoleniowych. Prowadzimy szkolenia wstępne i okresowe w zakresie ochrony sygnalistów dla podmiotów prywatnych i publicznych, realizujące obowiązek prawny pracodawcy szkoleń personelu w tym zakresie. Szkolenia prowadzimy w sposób tradycyjny oraz on-line. Zapraszamy do kontaktu i współpracy.
Pozdrawiamy. Zespół DG.
